Tüm
dünyada hissedilen iklim değişikliği, kentleri olumsuz yönde etkilemektedir.
İklim değişikliği son yıllarda ülkemiz genelinde de sıcak hava dalgaları, ani
ve şiddetli yağışlar, orman yangınları ve kuraklık olarak etkilerini
göstermektedir. Tüm dünyada ülkeler ve şehirler, iklim değişikliği ile mücadele
için birçok çalışmayı hayata geçirmek üzere adım atmıştır. Ancak şehirler
özelinde yapılan çalışmaların ortak amaca yönelik olması adına birlikte hareket
edilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda, Avrupa Birliği üye ve aday
ülkeleri da dahil olmak üzere birçok ülke, iklim değişikliği için “İKLİM NÖTR”
şeklinde isimlendirilen hedef etrafında toplanmıştır. Ülkemiz de bahsedilen
hedef için taraf olmuş ve 2050 yılında kirletici gazların atmosfere daha az
salınımı için çalışmalara başlamıştır.
Melikgazi
Belediyesi, ülkemizin bu hedefine katkı sağlamak ve Melikgazi İlçesi özelinde
atmosfere salınan karbon emisyonlarını azaltmak ve değişen iklime uyum
çalışmalarını daha sistematik olarak desteklemek adına 2022 yılında “İklim ve
Enerji - Avrupa Birliği Başkanlar
Sözleşmesi (Covenant of Mayors -
CoM)”
isimli çalışmaya dahil olmuştur. Melikgazi Belediyesi, bu yıldan sonra
Melikgazi İlçesi özelinde saha analizlerini gerçekleştirmiş ve “Sürdürülebilir
İklim ve Enerji eylem Planı – SECAP” çalışmalarını tamamlamıştır.
İçerisinde “İklim Tehlikeleri, Risk ve Kırılganlık Analizi, Emisyon Projeksiyonu ve Hedefler, Uyum ve Azaltım Eylem Programı” başlıklarında analizler ve 2035 ile 2050 yılları için hedefler olan Melikgazi SECAP dosyasına aşağıdaki link üzerinden ulaşılabilmektedir.
https://www.melikgazi.bel.tr/dokuman/projeler/melikgazi_secap_raporu.pdf
SECAP SÜRECİ VE GERÇEKLEŞTİRİLEN ÖRNEK ÇALIŞMALAR
1.İKLİM VE ENERJİ AVRUPA
BELEDİYE BAŞKANLARI SÖZLEŞMESİ
İklim ve Enerji Avrupa Belediye Başkanları Sözleşmesi, Avrupa Birliğinin iklim ve enerji hedeflerine ulaşma adına belediye başkanlarının desteklenmesi için 2008 yılında Avrupa Komisyonu tarafından başlatılmış bir programdır. Sözleşme, iklim değişikliğinin etkilerini azaltma adına; Kapsanan bölgede karbon emisyon oranlarını düşürme, temiz enerji kullanımını artırma, 2050 yılına kadar iklim nötr hedefine ulaşma konularında belediyeleri harekete geçirmeyi amaçlamaktadır.
Tüm Avrupa’da 53 Ülke, 11.077 Belediye, 360 Yerel ve bölgesel ajans, 35+ destekleyici kurum Başkanlar sözleşmesine imza atmıştır.
Ülkemizde 9 Büyükşehir Belediyesi, 33 İl ve İlçe Belediyesi, Marmara Belediyeler Birliği ve Türkiye Belediyeler Birliği sözleşmeye imza atmıştır.
1.1. Sözleşmeye Katılım Süreci
Belediye Meclisinden Başkanımıza imza yetkisi
alındıktan sonra sözleşmeye imza atılması konusunda Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı ve Dış İşleri Bakanlığından olur alındıktan sonra Belediye Başkanımız
sözleşmeyi imzalamıştır.
İmza sonrası sözleşme Başkanlar Sözleşmesi Platformuna yüklenerek üyelik süreci başlatılmıştır. Üyelik ile birlikte 2 yıl içinde Melikgazi için Enerji ve İklim Eylem Planı oluşturularak sisteme yüklenmiştir.
1.2. Sözleşme ile
Elde Edilen Kazanımlar
§
Küresel bir konuda belediyemizin prestijine katkı sağlayan bir adım atılmış
oldu.
§
Çevre ve iklim konusunda yapılacak çalışmalar kısa, orta ve uzun vadede
belirlenmiş oldu.
§
Melikgazi için kısa orta ve uzun vadeli iklim-enerji eylem planı oluşmuş oldu.
§
Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı konusunda fırsatlara erişim
artmış oldu.
§
Çevre-iklim konusunda çalışan uluslararası kurumların yer aldığı ağlara
erişim kolaylığı elde edildi. (bknz. MLGP4 Platformu)
§
Çevre, iklim ve enerji konularında ulusal ve uluslararası fon kaynaklarına
erişim fırsatı artmış oldu. (bknz. Hibe ile gerçekleşen The
Solar City Projemiz https://www.melikgazi.bel.tr/proje/the-solar-city-projesi)
§
Özellikle çevre, iklim, enerji temalı Horizon programı ile oluşturulan
konsorsiyumlara dahil olabilme öz niteliği sağlanmış oldu.
§
Çalıştaylara, hibe fırsatı araştırmalarına ve şehir eşleştirme
programlarına katılım hakkı elde edilmiş oldu.
2.
ÇOK
SEVİYELİ YÖNETİŞİM PLATFORMUNA (MLGP4) KATILIM
“Enerji Dönüşümü için AB: Batı Balkanlar ve Türkiye'deki Belediye
Başkanları Sözleşmesi”, Avrupa Birliği ve Almanya Federal Ekonomik İşbirliği ve
Kalkınma Bakanlığı tarafından ortaklaşa finanse edilen, Batı Balkanlar'da GIZ
ve Türkiye'de CPMA tarafından uygulanan çok donörlü bir projedir. Projenin
amacı, iklim değişikliğiyle mücadele etmek, Batı Balkanlar ve Türkiye'de
Belediye Başkanları Sözleşmesi'nin (CoM) farkındalığını artırmak, bölgedeki
enerji dönüşümünü desteklemek ve yerel yönetimlerin kapasitesini
geliştirmektir.
“EU4 Enerji Dönüşümü: Batı Balkanlar ve Türkiye Belediye
Başkanları Sözleşmesi” çerçevesinde, Çok Seviyeli Yönetişim Platformu
(Multi-Level Governance Platform - MLGP) oluşturulmuştur.
MLGP, ulusal, bölgesel ve yerel yönetimler ile diğer paydaşlar
arasında etkili işbirliğini sağlamak için bir araçtır. Bu platform, farklı
düzey ve paydaş gruplarının ihtiyaçlarını anlamak ve iklim politikalarını
etkili bir şekilde tasarlamak ve uygulamak amacıyla etkileşimi kolaylaştırmayı
hedefler. Melikgazi Belediyesi, bu platforma gözlemci belediye olarak katılmış
ve teknik destek almıştır.
3.
THE SOLAR CITY PROJESİ
Gerçekleştirilen
iklim odaklı çalışmalar aynı yıl içerisinde meyvelerini vermeye başlamıştır. Melikgazi
Belediyesi olarak İklim Değişikliği ile mücadele kapsamında özgün bir proje
daha hayata geçirilmiştir. "The Solar City Project" isimli proje,
Avrupa Birliği’nden hibe desteği almıştır.Avrupa Birliği desteği
ile Litvanya Merkezi Proje Yönetim Ajansı (CPVA), Almanya GIZ ile birlikte,
Batı Balkanlar ve Türkiye’deki belediyelerin iklim değişikliği çalışmalarını
desteklemek amacıyla açılan “Small-Scale Project Implementation In The Fields
Of Energy, Climate Protection and Transport For Municipalities and Cities In
Türkiye” isimli hibe çağrısına Melikgazi Belediyesi tarafından sunulan The
Solar City Project isimli proje, 167.186,98 Euro toplam bütçe ile Türkiye’den
hibe desteği almaya hak kazanan 2 belediyeden biri olmuştur.
Proje, belediyenin enerji ihtiyacının güneş enerjisinden sağlanması temeline dayandırılmıştır. Proje ile kurulan güneş enerjisi santralleri ve elektrikli araç şarj istasyonları ile iklim değişikliği ile mücadeleye hız kesmeden devam edilmiştir. Projenin detaylarına aşağıdaki link üzerinden ulaşılabilir.
https://www.melikgazi.bel.tr/proje/the-solar-city-projesi
4. SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ VE İKLİM EYLEM PLANI (SECAP) KAPSAMI
Melikgazi Belediyesinin Sürdürülebilir Enerji ve İklim
Değişikliği Eylem Planı (SECAP) raporunda iklim değişikliği ile mücadeleye
yönelik yapılan analizler, hedefler ve planlanan eylemleri kapsamaktadır. Bu
kapsamda;
4.1. İklim Tehlikeleri,
Risk ve Kırılganlık Analizi
- İklim Değişikliği Etkileri: Türkiye’de sıcaklık ve yağış rejimlerinde
değişiklikler gözlemlenmekte; aşırı hava olayları artmaktadır.
Melikgazi’de aşırı yağışlar, sıcak hava dalgaları, soğuk hava dalgaları
gibi tehlikeler belirlenmiştir.
- Anket Çalışmaları: Mevcut ve gelecekteki iklim tehlikeleri ile bu
tehlikelerin şehir hizmetleri ve kırılgan toplum kesimlerine etkileri
üzerine anketler yapılmıştır. Anketler, iklim tehlikelerinin tanımlanması,
olumsuz etkilerinin değerlendirilmesi ve uyum kapasitesinin analizi için
gerçekleştirilmiştir.
- Risk ve Kırılganlık Analizleri: Aşırı yağışlar, soğuk hava dalgaları ve kuraklık gibi tehlikeler, önemli iklim riskleri olarak belirlenmiştir.
4.2. Emisyon
Projeksiyonu ve Hedefler
- Emisyon Hesaplamaları: 2022 yılı temel alındığında, 2035 ve 2050
yılları için emisyon projeksiyonları hesaplanmıştır. 2050’de toplam
emisyonun 3.650.000 ton CO2e olacağı öngörülmekte ve %80 azaltım
hedeflenmektedir.
- Sera Gazı Emisyonu Azaltım Hedefleri: Melikgazi’nin
sera gazı emisyonu azaltım hedefleri Türkiye’nin ulusal hedefleri ile
uyumlu olarak belirlenmiştir. 2030 için %41, 2035 için %55, 2050 için ise
%80 azaltım hedeflenmektedir.
- Artık Emisyonlar ve Denkleştirme: 2050 yılında 730.000 ton CO2e’lik bir artık emisyon kalacağı öngörülmekte ve bu emisyonları denkleştirmek için yenilenebilir enerji ve karbon yutakları projeleri planlanmaktadır.
4.3. Uyum ve Azaltım Eylem Programı
Stratejiler ve Eylem
Programları
- İklime Risklerine Dirençli Kent Yaşamı:
- Yağmur suyu toplama sistemlerinin kapasitesinin artırılması.
- Şehir altyapısının iklim aşırılıklarına dirençli hale getirilmesi.
- Kırılgan nüfus için koruma mekanizmalarının geliştirilmesi.
- Toplumsal bilgilendirme çalışmaları yapılması.
- Sürdürülebilir Binalar ve Sanayi Üretimi:
- Kamu binalarında enerji verimliliği artırılması.
- Yeni binaların "Neredeyse Sıfır Emisyonlu" olarak inşa
edilmesi.
- Yenilenebilir enerji kullanımının yaygınlaştırılması.
- Yeşil Ulaşım - Yeşil Koridorlar:
- Yaya ve bisiklet yollarının yaygınlaştırılması.
- Elektrikli araçlara geçişin desteklenmesi.
Sonuç
Melikgazi Belediyesi, iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir sorumluluk üstlenmekte ve bu doğrultuda kapsamlı bir plan geliştirmektedir. Rapor, sürdürülebilir kalkınma, karbon nötr bir geleceği hedefleyen stratejiler ve eylem programları içermektedir. Ayrıca, tüm paydaşların katılımıyla etkili bir iş birliği sağlanarak, hedeflerin gerçekleştirilmesi için gerekli adımlar atılacaktır.
